Przez wiele lat pomiędzy podatnikami a przedstawicielami organów skarbowych toczyły się liczne spory w kwestii tego czy jedynym dokumentem uprawniającym do zastosowania stawki VAT 0% w eksporcie jest dokument IE599 (lub równoważny dokument wydany przed administrację celną innego kraju), czy też można go jednak zastąpić innymi dokumentami potwierdzającymi w sposób jednoznaczny wywóz towarów poza granice UE.
Po licznych przegranych sprawach przed NSA oraz biorąc pod uwagę orzecznictwo TSUE, Dyrektor KIS dał się w końcu przekonać do argumentów podatników i w połowie 2021 r. zaczęły pojawiać się interpretacje podatkowe, w których organ, dla udokumentowania prawa do stawki VAT 0% w eksporcie, zaczął dopuszczać inne, alternatywne do IE599 dokumenty. I tak jeszcze w interpretacji z 2 stycznia 2023 r. (0114-KDIP1-2.4012. 515.2022.2.RM), DKIS potwierdził, że: „w przypadku, gdy pomimo faktycznego wywozu towarów poza terytorium UE dokonanego w ramach eksportu towarów (…) nie posiadają Państwo/nie będą posiadać komunikatu IE-599, ale posiadają Państwo/będą Państwo posiadać fakturę i co najmniej jeden inny wiarygodny dokument potwierdzający wywóz towarów poza terytorium UE wskazany we wniosku w pkt 1-9, mają Państwo/będą Państwo mieli prawo do opodatkowania eksportu towarów stawką VAT w wysokości zero proc.”. Tymi wiarygodnymi dokumentami opisanymi przez wnioskodawcę były m.in. oświadczenie nabywcy towarów potwierdzające, że będące przedmiotem dostawy towary zostały dostarczone do miejsca poza UE, oświadczenie przewoźnika odpowiedzialnego za transport towarów potwierdzające, że będące przedmiotem dostawy towary zostały dostarczone do miejsca poza UE, dokument z elektronicznego systemu śledzenia przesyłek zawierający miejsce oraz datę dostarczenia towarów do nabywcy poza UE czy też dokument wydany przez administrację celną kraju trzeciego (nienależącego do UE) w związku z przywozem i odprawą w tym kraju towarów będących przedmiotem dostawy. Interpretacja ta nie była odosobniona. Podobne wnioski wynikały przykładowo z interpretacji z 27 stycznia 2023 r. (0112-KDIL1-3.4012.530.2022. 1.JK), z 16 lutego 2023 r. (0112-KDIL1-3.4012.545.2022. 2.AKS) czy z 24 i 25 sierpnia 2021 r. (0114-KDIP1-2.4012. 312.2021.1.RM i 0114-KDIP1-2.4012.349.2021.1.RM).
Jednak w ostatnim czasie, bez wyraźnej przyczyny, DKIS zmienił poprzednie, korzystne dla podatników podejście do dokumentowania eksportu i powrócił do stanowiska, że tylko urzędowy, formalny dokument może dowodzić dokonania wywozu towaru poza terytorium UE. Wynika to przykładowo z interpretacji z 21 czerwca 2023 r. (0114- KDIP1-2.4012.175.2023.1.GK), w której DKIS stwierdza, że: „pomimo tego, że katalog dokumentów wymienionych w art. 41 ust. 6a ustawy jest katalogiem otwartym, nie można zastosować stawki VAT w wysokości zero proc. względem eksportu towarów na podstawie dowodów innych niż dokumenty »urzędowe«, w których właściwe organy celne (polskie lub z innych państw członkowskich UE) potwierdziły wywóz towarów poza terytorium UE. (…) Posiadanych przez Państwa dokumentów nie można uznać za dokumenty o charakterze urzędowym, mają one jedynie charakter informacyjny. To nie właściwy organ celny krajowy lub innego państwa członkowskiego, lecz podmiot gospodarczy, tj. przewoźnik odpowiedzialny za transport towarów lub nabywca towarów potwierdzają wywóz poza terytorium UE. Za dokument, o którym mowa wyżej, nie można uznać również dokumentu wydanego przez administrację celną kraju trzeciego (nienależącego do UE) w związku z przywozem i odprawą w tym kraju towarów będących przedmiotem dostawy. Tym samym ww. dokumenty nie będą dokumentami potwierdzającymi wywóz towarów poza terytorium UE, o których mowa w art. 41 ust. 6 i ust. 6a ustawy. W konsekwencji na podstawie dokumentów opisanych we wniosku nie będą mogli Państwo zastosować stawki VAT w wysokości zero proc. przewidzianej dla eksportu towarów”. Takie samo podejście zostało zaprezentowane w wydanej również ostatnio interpretacji z 26 maja 2023 r. (0111-KDIB3-3.4012. 131.2023.2.AW).
Zatem widać wyraźnie, że choć przepisy się nie zmieniają, poglądy fiskusa wykazują tendencję do ciągłych zmian i popadania ze skrajności w skrajność, zamiast osiągnięcia oczekiwanej przez podatników równowagi i stałości poglądów.
Należy mieć tylko nadzieję, że tak diametralna zmiana podejścia organów podatkowych, naruszająca zasady zaufania oraz stabilności prawa i jego interpretacji, nie znajdzie uznania w oczach składów orzekających sądów administracyjnych, do których na pewno trafi ten temat, i że po kolejnych przegranych sprawach DKIS wypracuje w końcu ostateczne, jasne, jednolite i korzystne dla podatników stanowisko w tej kwestii.
