W artykule z 29 lutego br. odnosiliśmy się do skutków opłacania przez pracodawców składek na ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej (OC) pracowników oraz członków organów na gruncie CIT. Dziś podejmujemy rozważania na gruncie PIT i odpowiemy, czy po stronie ubezpieczonego powstanie w takiej sytuacji przychód.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o PIT, za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty (…), a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. Wysokość przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia w formie zakupionej usługi należy określić według ceny zakupu (art. 12 ust. 3 w zw. z art. 11 ust. 2a pkt 2 ustawy o PIT).
Uwzględniając powyższe, niewątpliwie za przychód pracowników spółki czy osób zasiadających w jej organach należy uznać nie tylko samo wynagrodzenie w formie świadczenia pieniężnego, ale też inne świadczenia niepieniężne otrzymane w związku z pełnionym stanowiskiem lub świadczoną pracą, spełniające cechy tzw. świadczenia nieodpłatnego. Zgodnie z ustawą o PIT, zakwalifikowanie takiego świadczenia jako skutkującego powstaniem przychodu po stronie ubezpieczonego rodziłoby dla pracodawcy obowiązki płatnika PIT.
Nie powoduje wątpliwości sytuacja, w której ubezpieczeniem OC objęta jest konkretna osoba, indywidualnie określona w polisie – w takiej sytuacji u osoby ubezpieczonej powstanie przychód, a spółka powinna pobrać i odprowadzić PIT od wartości przedmiotowego świadczenia jako płatnik tego podatku. Co istotne, samo posiadanie ochrony ubezpieczeniowej jest korzyścią majątkową, tym samym przychód powstaje w momencie zapłaty składki ubezpieczycielowi (niezależnie czy ubezpieczony realnie skorzystał ze świadczenia ubezpieczyciela).
W praktyce gospodarczej często zawierane są jednak umowy ubezpieczenia bezimienne, o charakterze otwartym, obejmujące każdą osobę pełniącą w okresie ubezpieczenia wskazane stanowisko. Co więcej, jedna umowa nierzadko dotyczy szerokiego kręgu osób o znacznie różniących się obowiązkach i zakresie odpowiedzialności – członków zarządu, rad nadzorczych, dyrektorów, pracowników czy nawet małżonków osób pełniących wskazane w umowie ubezpieczenia funkcje.
Zdaniem sądów administracyjnych, w takiej sytuacji po stronie ubezpieczonych nie powstanie przychód z tytułu finansowania przez pracodawcę składki na ubezpieczenie. Punktem wyjścia jest tutaj wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2014 r., sygn. K 7/13, który zakreślił przesłanki powstania przychodu z nieodpłatnych świadczeń. Jednym z warunków jest możliwość zindywidualizowania świadczenia, określenia jego wartości pieniężnej przypadającej na daną osobę oraz skonkretyzowania odbiorcy. Sądy argumentują, że skoro nie jest możliwe określenie wartości ubezpieczenia przypadającego na konkretną osobę (ze względu na m.in. nierówny zakres odpowiedzialności ubezpieczonych), to nie można ustalić podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych po stronie tej osoby[1]. Wyroki te zostały wydane w wyniku zaskarżenia interpretacji indywidualnych, co pokazuje, że organy podatkowe mogą prezentować inne stanowisko w tej kwestii[2]. Należy odnotować jednak, że pojawiają się także pozytywne dla płatników interpretacje[3], więc podejście organów podatkowych do przedmiotowej kwestii nie jest jednolite.
Weryfikacja obowiązków płatnika PIT z tytułu umów ubezpieczenia obejmujących pracowników czy osoby zasiadające w organach spółki wymaga więc dokładnej analizy zapisów umowy, szczególnie w zakresie określenia kręgu osób ubezpieczonych.
[1] Tak NSA m.in. w wyrokach z dnia 7 września 2021 r., sygn. II FSK 216/19 i z dnia 9 grudnia 2020 r., sygn. II FSK 2186/18
[2] Negatywne interpretacje ukazują się także po publikacji wskazanych wyroków NSA. M.in. w interpretacjach z dnia 9 lutego 2024 r., sygn. 0113-KDIPT2-3.4011.863.2023.4.NM czy z dnia 12 września 2022 r., sygn. 0113-KDIPT2-3.4011.545.2022.1.SJ Dyrektor KIS uznał, że po stronie osób objętych ochroną ubezpieczeniową powstanie przychód podlegający opodatkowaniu.
[3] Tak Dyrektor KIS m.in. w interpretacjach z dnia 20 września 2023 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.415.2023.1.ENB czy z dnia 27 lipca 2023 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.296.2023.1.ENB
