Opłata za finansowanie kontrahentów a VAT

Kłopotem dla wielu biznesów jest m.in. rosnące oprocentowanie kredytów bankowych. Szczególnie w sektorze MŚP widoczny jest spadek wartości udzielanych kredytów bankowych. Ratunkiem na zrealizowanie wcześniej zaplanowanych celów w przypadku problemów z płynnością finansową może być pomoc ze strony kontrahenta, a jej przykładem jest sprzedaż towarów bądź usług z odroczonym terminem płatności. Jednak opodatkowanie VAT w takiej sytuacji może być nieoczywiste.

Odpłatne odroczenie terminu płatności było przedmiotem kilku interpretacji organów podatkowych. Przykładowo w opisie stanu faktycznego do interpretacji indywidualnej nr 3063-ILPP2-2.4512.128.2016.2.EW, Spółka wskazywała, że klauzule o cenach uwzględniających odsetki są zawarte we wszystkich umowach przewidujących termin zapłaty dłuższy niż 30 dni. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu uznał, że jest to kredyt kupiecki, czyli odroczona płatność za towar czy usługę. W interpretacji podkreślono, że taka relacja jest zbliżona do zaciągnięcia przez nabywcę kredytu lub pożyczki w instytucji zewnętrznej. Wynagrodzenie za usługę w postaci odsetek jest formą charakterystyczną dla usługi finansowej, odrębnej od samej transakcji sprzedaży towaru lub usługi. Również Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej nr IBPP2/4512-739/15/IK uznał, że kwota odsetek z tytułu udzielonego kredytu stanowi wynagrodzenie za usługę finansową (odrębną od dostawy towarów), podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, przy czym na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT korzystającą ze zwolnienia.

Problem opodatkowania odsetek od kredytu kupieckiego był również przedmiotem orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE (TSUE) w sprawie C-281/91. Zgodnie z oceną TSUE, jeżeli dostawca towarów lub usług udziela klientowi w zamian za odsetki odroczenia płatności ceny jedynie do momentu dostawy, odsetki takie nie stanowią wynagrodzenia za udzielenie kredytu, lecz stanowią część wynagrodzenia otrzymywanego za dostawę towarów lub usług. Natomiast odsetki za odroczenie terminu płatności należne na moment następujący po dostawie towarów (co jest regułą) nie stanowią elementu podstawy opodatkowania z tytułu samej dostawy, a uznawane powinny być za odrębną od dostawy usługę finansową.

Także NSA w wyroku I FSK 343/16 uznał, że wprowadzenie obowiązku uiszczenia odsetek do umowy dotyczącej dostawy towarów (świadczenia usług) nie zmienia charakteru tych odsetek jako zapłaty za kredyt kupiecki. Przedmiotowe odsetki są wynagrodzeniem za usługę odrębną od dostawy towaru, polegającą na odroczenia terminu płatności kwoty należnej za towar. Tym samym muszą być odrębnie wykazane (jako obrót zwolniony z VAT).

Pozornie mogłoby się wydawać, że takie podejście łamie szeroko stosowaną na gruncie VAT zasadę łącznego opodatkowania świadczeń kompleksowych (np. towaru razem z transportem). Z uwagi jednak na specyfikę usług finansowych oraz konsekwentną linię orzeczniczą, której początek dał wyrok TSUE, należy uznać, że nie mamy tutaj do czynienia ze świadczeniem kompleksowym, lecz z dwiema odrębnymi transakcjami, które należy traktować (i opodatkować) osobno, co nie dla wszystkich podatników i wystawców faktur jest takie oczywiste.