Wzrost popularności świadczenia przez pracowników pracy zdalnej czy hybrydowej, która do tej pory mogła być świadczona na podstawie polecenia pracodawcy zgodnie z art. 3 Ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, a od 7 kwietnia 2023 r. ma swoje odzwierciedlenie w Kodeksie pracy w art. 6718, przysparza sporo pytań i potencjalnych problemów w przypadku przedsiębiorców korzystających ze zwolnień z zakresu podatku dochodowego w ramach Specjalnych Stref Ekonomicznych (SSE) czy Polskiej Strefie Inwestycji (PSI).
W szczególności istnieje obawa, że zatrudnienie w formie pracy zdalnej lub hybrydowej traktowane będzie jako uchybienie warunkom zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie SSE (dalej: zezwolenie SSE) czy decyzji o wsparciu (dalej: decyzja PSI). W tym zakresie należy zwrócić uwagę na ryzyko związane z brakiem stworzenia i utrzymania miejsc prac na terenie wskazanym w zezwoleniu SSE lub decyzji PSI. Dodatkowo, w przypadku inwestorów korzystających z pomocy na zatrudnienie, powstaje ryzyko związane z brakiem poniesienia wydatków kwalifikowanych w wymaganej wysokości. Uznanie, że warunki wynikające z zezwolenia SSE czy decyzji PSI nie zostały spełnione może prowadzić do ich cofnięcia, co wiąże się z obowiązkiem zwrotu otrzymanej pomocy publicznej.
W związku z pracą zdalną mogą też powstać wątpliwości czy ponoszone koszty pracy pracowników wykonujących pracę zdalną są kosztami kwalifikowanymi wpływającymi na wysokość dostępnej puli pomocy i czy nadal mamy do czynienia z działalnością wykonywaną na określonym terenie. Ta ostatnia kwestia będzie miała największe przełożenie praktyczne dla firm świadczącym usługi o charakterze niematerialnym (np. w ramach centrów usług wspólnych). Uznanie, że w przypadku pracy zdalnej usługa nie została wykonana na terenie określonym w zezwoleniu SSE czy decyzji PSI będzie skutkowało brakiem prawa do korzystania ze zwolnienia podatkowego.
Powyższe aspekty pracy zdalnej są więc istotne z punktu widzenia prawa do korzystania z ulgi podatkowej. Pierwszy z nich będzie głównie przedmiotem zainteresowania organów kontrolujących wypełnianie decyzji SSE i pozwoleń PSI. Drugi natomiast będzie przedmiotem zainteresowania organów podatkowych.
Warunkiem uzyskania wsparcia podatkowego jest zwiększenie zatrudnienia bezpośrednio związanego z realizacją nowej inwestycji na danym terenie i utrzymanie stworzonych miejsc pracy w okresie trwałości projektu w zależności od wielkości przedsiębiorstwa przez okres 3 lub 5 lat. Tylko na tym terenie powinna być prowadzona działalność inwestora objęta zezwoleniem SSE czy decyzją PSI, która ma korzystać z pomocy publicznej.
W tym zakresie, w kontekście pracy zdalnej, powstaje zagadnienie czy etaty, w ramach których świadczona jest praca zdalna bądź hybrydowa, można zaliczyć do zwiększenia zatrudnienia bezpośrednio związanego z realizacją nowej inwestycji w okresie jej trwałości?
Przedsiębiorcy czekali na odpowiedź na powyższe pytanie. Na wagę sprawy wskazywały podmioty zarządzające SSE czy PSI. Przykładowo - Krakowski Park Technologiczny wskazywał, że podejście w tym zakresie musi uwzględniać skutki gospodarcze pandemii COVID-19, w tym między innymi trendy panujące na rynku pracy po okresie pandemicznym, natomiast interpretacja przepisów w tym zakresie musi uwzględniać interes gospodarczy, a w szczególności cel, w jakim zostały utworzone SSE i PSI oraz dynamicznie zmieniającą się rzeczywistość (www.kpt.krakow.pl/baza-wiedzy).
Takie głosy pojawiały się od wybuchu pandemii i nabrały szczególnego znaczenia w związku z trwałym uregulowaniem w przepisach prawa pracy świadczenia pracy zdalnej. W związku z tym zwracamy Państwa uwagę na stanowisko Ministerstwa Rozwoju i Technologii (Departament Rozwoju Inwestycji) wyrażone w piśmie z 5 kwietnia 2023 r. skierowanym do podmiotów zarządzających SSE/PSI (znak: DRI-IV.4150.1.2023), że wykonywanie pracy w formie zdalnej, bądź telepracy przez pracowników zatrudnionych przez pracodawców strefowych, spełnia warunek prowadzenia działalności na terenie strefy lub w miejscu wskazanym w decyzji o wsparciu. Ministerstwo potwierdza możliwość świadczenia pracy zdalnej/hybrydowej przez pracowników wliczanych do liczby nowych miejsc pracy w związku z realizacją nowej inwestycji, które to miejsca pracy mają być utrzymane w okresie realizacji projektu. Podkreśla również, że praca zdalna stanowi jedną z form realizacji obowiązków pracowniczych i ma de facto wymiar techniczny, rozszerzający dotychczasowe rozumienie sposobu świadczenia pracy a nowe rozwiązanie w Kodeksie pracy zrównuje tradycyjny sposób realizacji obowiązków pracowniczych z jej nowymi formami związanymi z rozwojem nowoczesnych form komunikacji elektronicznej. Tym samym w ocenie Ministerstwa żadne przepisy nie stoją na przeszkodzie temu, aby pracownicy zatrudnieni w ramach realizacji nowej inwestycji mogli realizować swoje obowiązki w ramach pracy zdalnej, jeśli świadczona praca pozostaje w związku z nową inwestycją lub była świadczona przy prowadzeniu działalności na terenie strefy.
W świetle takiego stanowiska należy uznać, że odpowiedź na powyższe pytanie jest pozytywna. Inwestorzy, którzy stworzyli miejsca pracy a następnie wdrożyli system pracy zdalnej obejmujący pracowników, do których takie stanowiska się odnoszą, nie powinni spotkać się z ryzykiem postawienia zarzutu, iż warunki wynikające z zezwolenia SSE czy decyzji PSI nie zostały spełnione. Należy uznać, że analogiczne stanowisko odnosi się będzie do tych inwestorów, którzy od początku nowozatrudnionym pracownikom dadzą możliwość pracy zdalnej.
W kontekście przywołanego stanowiska Ministerstwa odpowiedź na kolejne pytanie, odnoszące się do tego, czy koszty pracowników świadczących pracę zdalną czy hybrydową można zaliczyć do kosztów nowej inwestycji, powinna być twierdząca. Skoro bowiem uznano, że warunki zezwolenia SSE czy decyzji PSI są spełnione, to w przypadku inwestorów korzystających z ulgi na zatrudnienie ponoszone koszty pracy będą kosztami wpływającymi na wysokość puli dostępnej pomocy publicznej.
W tym zakresie można wskazać korzystne stanowisko organów podatkowych (por. interpretacja z 11 kwietnia 2022 r., sygn. 0111-KDIB1-3.4010.16.2022.1.PC). KIS przyznał rację wnioskodawcy, który trafnie zauważył, że znaczną część funkcjonujących w gospodarce zawodów generujących dobrze płatne miejsca pracy jest związana z pracą czysto umysłową, a co za tym idzie - pracą, którą z natury można wykonywać zdalnie, w dowolnym miejscu. Wykluczanie z kosztów kwalifikowanych wydatków na tworzenie takich miejsc pracy byłoby działaniem niezgodnym z celem wprowadzenia przepisów o PSI, jakim było tworzenie nowych i dobrze płatnych miejsc pracy. W związku z powyższym, jeśli inwestorzy korzystają z pomocy na zatrudnienie, koszt pracowników wykonujących pracę zdalną będzie mógł być uwzględniony w dwuletnich kosztach pracy wpływających na wysokość puli pomocy publicznej.
Z punktu widzenia prawa do korzystania z ulgi podatkowej istotna jest wreszcie odpowiedź na pytanie, czy w związku z systemem pracy zdalnej działalność jest prowadzona na terenie SSE lub terenie wskazanym w decyzji PSI, co zgodnie z art. 17.4 ustawy o CIT stanowi warunek korzystania ze zwolnienia podatkowego wskazanego w art. 17.1.34 czy art. 17.1.34a Ustawy CIT (odpowiednio: art. 21.5a w związku z art. 21.1.63a oraz art. 21.1.63a Ustawy PIT). Innymi słowy, czy mimo pracy zdalnej dalej można mówić o wyrobie wytworzonym na określonym terenie lub – co w praktyce bardziej doniosłe – usłudze tam wykonanej. Jak zasygnalizowano, powyższe wątpliwości dotyczą bowiem szczególnie podatników świadczących usługi w ramach centrów usług wspólnych.
Inwestorzy prowadzący takie centra zastanawiali się zatem, czy jeśli pracownicy danego centrum wykonują prace, na które uzyskano zezwolenie SSE czy decyzję PSI (np. dokonują księgowań w ramach realizowanych usług księgowych) w miejscu pracy zdalnej, to dochód z tego tytułu może korzystać ze zwolnienia podatkowego. W odniesieniu do takich sytuacji pozytywne indywidualne interpretacje podatkowe wydawano już w okresie pandemii. KIS uznała za poprawną argumentację, że faktycznym miejscem wykonywania działalności w przypadku pracy zdalnej jest infrastruktura biurowa niezbędna do prowadzenia działalności danego centrum we wskazanej w zezwoleniu SSE czy decyzji PSI lokalizacji, w której dokonywane są procesy związane z organizacją prac. Takie stanowisko wyrażono w interpretacjach z 10 maja 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.46.2022.2.PC) czy z 18 stycznia 2023 r. (sygn. 0114-KDIP2-1.4010.222.2022.1.KS). Co ciekawe, o wydanie interpretacji wystąpił również inwestor prowadzący działalność produkcyjną, w którego przypadku praca zdalna obejmowała wyłącznie pracowników administracyjnych i nie była związana z przeniesieniem produkcji poza uzgodniony teren, trudno zatem mówić o ryzyku, iż wyrób nie zostanie tam wytworzony. Podatnik uzyskał jednak korzystną interpretację na pytanie o to czy wytworzenie wyrobu na terenie SSE nie jest zagrożone (por. interpretacja z 17 listopada 2022 r., sygn. 0111-KDIB1-3.4010.711.2022.1.APO). Warto nadmienić, że podatnicy wnioskujący o wydanie takich interpretacji pytali nie tylko sytuację przejściowej pracy zdalnej w okresie pandemii, ale również o kontynuowanie takiej możliwości po jej ustaniu. Można zatem zakładać, że tezy zawarte w wydanych interpretacjach zachowają ważność również w okresie po wprowadzeniu do Kodeksu pracy regulacji odnoszących się do pracy zdanej.
Reasumując - zarówno ministerstwo jak i organy podatkowe nie widzą przeszkód aby pracownicy świadczyli pracę pozostającą w związku z działalnością strefową w sposób zdalny czy hybrydowy, jeśli jest ona ściśle powiązana z nową inwestycją. W takim przypadku nie powinno zaistnieć ryzyko niedotrzymania warunków zawartych w zezwoleniu SSE czy decyzji PSI ani ryzyko zmniejszenia puli pomocy publicznej. Wreszcie – nie powinno powstać ryzyko pozbawienia prawa do korzystania ze zwolnienia podatkowego w związku z prowadzeniem działalności częściowo poza uzgodnionym terenem. Warto przy tym rozważyć, czy swojej pozycji podatkowej nie zabezpieczyć indywidualną interpretacją podatkową. W przypadku pytań autorki zapraszają do kontaktu.
