Sprzedaż paragonowa dotyczy sporej części przedsiębiorców, którzy dokonują sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych.
Są to sektory, z którymi każdy spotyka się na co dzień: sektor artykułów spożywczych, tekstylnych, szeroki sektor usług beauty: fryzjerstwo, kosmetyka, itp.
W wielu przypadkach prawidłowa stawka podatku VAT bywa trudna do określenia. Niektórzy podatnicy w takiej sytuacji świadomie wybierają bezpieczne rozwiązanie, opodatkowując sprzedawane towary czy świadczone usługi stawką wyższą. Zdarzają się również nieświadome działania - przypadki błędów, wynikających z ludzkiej pomyłki czy nieprawidłowych ustawień na kasie fiskalnej. Sytuacje te rodzą potrzebę korekty podatku VAT.
Do tej pory polskie organy podatkowe nie zgadzały się na zwrot nadpłaty VAT, gdy za towar lub usługę zapłacił „bezimienny” konsument, argumentując to tym, że oznaczałoby to dla przedsiębiorcy bezpodstawne wzbogacenie (interpretacje o sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.536.2022.2.EG z 21 listopada 2022 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.773.2022.2.WN z 30 listopada 2022 r., sygn. 0113-KDIPT1-1.4012.818.2019.3.RG z 4 lutego 2020 r.).
Natomiast w orzecznictwie polskich sądów administracyjnych odnaleźć można zarówno wyroki aprobujące stanowisko organów podatkowych (wyrok NSA z dnia 17 czerwca 2019 r. sygn. akt I FSK 912/17), jak i orzeczenia dopuszczające możliwość korekty deklaracji (wyroki NSA z 17 marca 2022 r., sygn. akt I FSK 1295/18, sygn. akt I FSK 1068/18, sygn. akt I FSK 1300/18).
Z powodu braku jednolitego stanowiska w przedmiotowej kwestii, NSA zdecydował się zawiesić jedno z toczących się postępowań i zadał pytanie prejudycjalne do TSUE (postanowieniem z dnia 23 czerwca 2022 r.). Zanim jednak otrzymał odpowiedź (na to pytanie TSUE nie udzielił jeszcze odpowiedzi do dnia publikacji artykułu), 8 grudnia 2022 roku TSUE wydał wyrok w podobnej austriackiej sprawie (sygn. akt C-378/21), w którym orzekł, iż podatnik nie jest zobowiązany do zapłaty części błędnie wykazanego podatku, jeśli nie istnieje żadne ryzyko utraty wpływów podatkowych z uwagi na fakt, że nabywcy są wyłącznie konsumentami końcowymi niekorzystającymi z prawa do odliczenia naliczonego VAT.
Wydaje się zatem, że poprzez tezę wyroku TSUE dopuścił możliwość korygowania deklaracji przez podatników i odzyskiwania od państwa nadpłaconej kwoty VAT w związku z zastosowaniem błędnej, zawyżonej stawki podatku VAT przy sprzedaży na rzecz osób fizycznych, których dane nie są znane ze względu na sposób dokumentowania świadczonych na ich rzecz usług.
Co do kwestii bezpodstawnego wzbogacenia się podatnika, w opinii Rzecznik Generalnej Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich nie może być o tym mowy, gdy uzgodniono z konsumentem stałą cenę, tj. cenę brutto. W sprzedaży konsumenckiej standardem jest podawanie ceny równoznacznej z kwotą brutto, gdyż konsument nie ma prawa do odliczenia podatku wliczonego w cenę towaru lub usługi. Z tej perspektywy bez znaczenia jest dla niego, jaką stawkę zastosuje sprzedawca. Kwota należna, którą jest zobowiązany zapłacić, to kwota brutto, która się nie zmienia. W związku z powyższym, nadpłacony przez podatnika VAT w związku ze stosowaniem zawyżonej stawki podatku powinien być zwrócony przez organ podatkowy, bo po stronie podatnika nie dochodzi w takim przypadku do bezpodstawnego wzbogacenia.
