Transakcje rajowe – co już widać w praktyce

Obowiązek taki dotyczy zarówno transakcji zakupowych jak i sprzedażowych, przy czym wartość transakcji powinna przekraczać 100.000,00 zł.

Ponadto od 1 stycznia 2021 r. w życie wszedł nowy przepis nakładający na podatników dodatkowy obowiązek związany z dokumentowaniem transakcji pośrednich (art. 11o ustawy o PDOP oraz art. 23za ustawy o PDOF). W związku z tym podatnicy realizujący transakcje z kontrahentami innymi niż z tzw. rajów podatkowych również są zobowiązani do sporządzenia lokalnej dokumentacji, jeżeli rzeczywistym właścicielem przekazywanych należności są podmioty z rajów, a wartość transakcji przekracza równowartość 500.000,000 zł.

O co chodzi z transakcjami pośrednimi?

Nowy przepis budzi w praktyce sporo wątpliwości. Z treści uzasadnienia do ustawy wynika, iż obowiązkiem dokumentacyjnym są objęte jedynie transakcje zakupowe/kosztowe. Jeżeli więc w 2021 r. wartość dokonywanych przez Państwa zakupów od określonego kontrahenta przekroczyła 500.000,00 zł, zalecane byłoby jak najszybsze podjęcie dalszych działań. Transakcje sprzedażowe z Państwa perspektywy znajdowałyby się poza tym procesem.

Kolejna wątpliwość dotyczy procesu weryfikacji kontrahenta. Podatnicy zastanawiają się, jakich kontrahentów należy weryfikować (tj. czy tylko zagranicznych czy również krajowych). Istotne znaczenie w tym przypadku ma tzw. domniemanie, że rzeczywisty właściciel przekazywanej należności ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd w raju podatkowym, jeżeli wartość dokonanej w 2021 r. transakcji przekroczy 500.000,00 zł. W świetle powyższego do sporządzenia lokalnej dokumentacji może być zobowiązany każdy podatnik, bez względu na to, z kim realizuje transakcje – kontrahentem podatnika może być zarówno podmiot krajowy jak i zagraniczny. Warto również pamiętać, że status podmiotu powiązanego w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP oraz art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOF jest w tym przypadku bez znaczenia.

Co można zrobić ?

Przede wszystkim należy ustalić listę kontrahentów, z którymi dokonywano transakcji zakupowych. Następnie należy dokonać weryfikacji transakcji jednorodnych oraz ustalić ich wartości.

Jeżeli - przykładowo - okaże się, że w 2021 r. podatnik nabył od kontrahenta z Francji towary o wartości przekraczającej 500.000,00 zł – aby nie sporządzać dokumentacji, podatnik powinien obalić domniemanie, że beneficjentem wypłacanych przez niego należności jest tzw. podmiot rajowy, a nie francuski kontrahent. Podstawowym, lecz nie jedynym, sposobem na obalenie domniemania jest pobranie od kontrahenta oświadczenia potwierdzającego, że jest on rzeczywistym właścicielem otrzymanych należności. Warto przy tym zaznaczyć, że ustawodawca nie określa wzoru takiego oświadczenia, co więcej brak jest także regulacji, która nakazywałaby odsyłanie do kontrahentów oświadczeń dot. transakcji rajowych, jeżeli zwrócili się z taką prośbą.

Aby uniknąć ryzyka uznania, że transakcja rajowa nie została udokumentowana, mimo takiego obowiązku, rekomendujemy już dzisiaj zacząć weryfikację wszystkich realizowanych w 2021 r. transakcji oraz wdrożyć odpowiednie procedury weryfikacyjne na przyszłość. Jeżeli otrzymują Państwo od kontrahentów różnego rodzaju oświadczenia związane tzw. transakcjami rajowymi, zachęcamy do ich wypełniania, a w razie wątpliwości co do ich treści do kontaktu z kontrahentem, który taką prośbę przesłał.