W ostatnim czasie ukazało się uzasadnienie wyroku NSA [1] prezentującego niekorzystne dla płatników podejście w zakresie podatku u źródła przy wypłacie dywidendy. Skład orzekający stwierdził, że w sytuacji gdy płatnik chce skorzystać ze zwolnienia z poboru podatku, zobowiązany jest do zweryfikowania czy odbiorca płatności z tytułu dywidendy jest ich rzeczywistym właścicielem. W wydawanych wcześniej wyrokach sądy prezentowały odmienne stanowisko.
Na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy o CIT, płatnicy wypłacający dywidendę do zagranicznych udziałowców co do zasady zobowiązani są do pobrania podatku u źródła w wysokości 19%. Ustawodawca przewidział w ust. 4 ww. przepisu zwolnienie z tego obowiązku, a wśród warunków zwolnienia brak jest wprost wskazanego obowiązku posiadania przez podatnika statusu rzeczywistego właściciela (ang. beneficial owner).
Dotychczasowe stanowisko organów podatkowych nie było jednolite, ale sądy administracyjne w kilku ostatnich orzeczeniach potwierdzały literalne brzmienie przepisów ustawy o CIT. Wskazywano, że polski podmiot wypłacający dywidendę nie był zobowiązany do weryfikacji statusu rzeczywistego właściciela podatnika z zagranicy. W wyrokach[2] sądy stwierdzały, że status rzeczywistego właściciela nie jest przesłanką zastosowania zwolnienia wypłaty dywidend.
W najnowszym orzeczeniu NSA uznał, że brak wymienienia w art. 22 ust. 4 ustawy o CIT warunku posiadania przez odbiorcę dywidendy statusu jej rzeczywistego właściciela nie oznacza, że przesłanka ta nie obowiązuje. Sąd wskazał, że gdyby podatnik nie był rzeczywistym właścicielem otrzymywanych dywidend, mogłoby dojść do braku opodatkowania tych należności na terenie Unii Europejskiej, a za tym do nadużycia postanowień dyrektywy unijnej 90/435 (obecnie 2011/96), której przepisy ustawy o CIT w zakresie zwolnienia z podatku u źródła są odzwierciedleniem. NSA powołał się również na podobne sprawy dotyczące płatników z Danii, gdzie stwierdzono, że mimo braku bezpośredniego wymienienia spełnienia przesłanki „beneficial owner”, płatnicy zobowiązani są do jej wypełnienia, gdyż w innym wypadku działanie to byłoby sprzeczne z celem obowiązującej dyrektywy.
Powyższe stwierdzenia oznaczają, że NSA w omawianym orzeczeniu odszedł od literalnej interpretacji przepisów i oczekuje od polskich płatników weryfikowania statusu rzeczywistego właściciela w stosunku do otrzymującego dywidendę.
Nowe orzeczenie NSA nie pomogło ujednolicić linii orzeczniczej w tym zakresie. Biorąc pod uwagę to, że Ministerstwo Finansów zaprezentowało analogiczne podejście w projekcie objaśnień do przepisów o podatku u źródła (projekt z roku 20219, wciąż czekamy na ostateczną wersję objaśnień), polscy płatnicy powinni rozważyć przy wypłacie dywidendy konieczność badania statusu swoich udziałowców jako rzeczywistych właścicieli tych należności.
[1] Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 stycznia 2023 r., sygn. akt: II FSK 1588/20.
[2] Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 kwietnia 2021 r., sygn. akt: II FSK 240/21; Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 kwietnia 2022 r., sygn. akt: III SA/Wa 2668/21; Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 4 października 2022 r., sygn. akt: I SA/Łd 505/22.
